Herkenning van hoogbegaafdheid
op jonge leeftijd

Dini van den Heuvel

Hoogbegaafdheid is een gegeven waarvan je kunt genieten en dat soms problemen oplevert. Het is ook een gegeven waarvan geen éénduidige definitie bestaat. Wetenschappers zijn het er wèl over eens dat hoogbegaafde kinderen aan de volgende specifieke mogelijkheden te herkennen zijn.

Zij zijn heel leergierig, denken logisch en snel na, hebben een brede belangstelling, een goed observatievermogen en een goed geheugen.
Zij kunnen hun leergierigheid nauwelijks loslaten. De honger naar kennis zit in hen.
Zij hebben veel energie en gaan heel intensief en geconcentreerd met de wereld om zich heen om.
Zij leren het liefst op een ontdekkende manier en werken graag zelfstandig bepaalde problemen en vraagstukken uit.

Peuters en Kleuters

Kinderen zijn niet plotseling op 6- of 7-jarige leeftijd hoogbegaafd. Tevoren ontwikkelen zij zich door de mogelijkheden, die zij bij hun geboorte meekrijgen, al anders en sneller dan hun leeftijdgenootjes.

Als peuter en kleuter zijn ze te herkennen aan een ontwikkelingsvoorsprong, als ze tenminste van hun ouders en andere volwassenen de ruimte krijgen om hun speciale mogelijkheden te gebruiken.

Ontwikkelingsvoorsprong

Ouders van jonge kinderen die willen weten of hun kind een ontwikkelingsvoorsprong heeft kunnen op verschillende manieren te werk gaan.

Zij kunnen zich oriënteren door over hoogbegaafdheid te gaan lezen. De oudervereniging Pharos heeft brochures en literatuurlijsten.
Naar regiobijeenkomsten van Pharos gaan. De vereniging organiseert in ± 20 regio's ouderbijeenkomsten en kinderactiviteiten, ook voor ouders met jonge kinderen. Door deze bijeenkomsten kan het duidelijk worden of het klopt wat je vermoedt.
Op zoek gaan naar literatuur over ontwikkelingspsychologie. Psychologen beschrijven hierin hoe de ontwikkeling bij kinderen verloopt. In iedere openbare bibliotheek zijn deze boeken te vinden. Enkele suggesties:
- Kleine Ontwikkelingspsychologie, Deel 1 Het jonge kind. Door Rita Kohnstamm
  Bohn Stafleu Van Loghum, 2009 6e geheel herziene druk. ISBN 978 90 313 6160 1
- Wegwijs in de ontwikkelingspsychologie door G. Mietzel, vertaald door Th. Ouderkerk Pool. Uitgeverij Thieme 1992, 4e oplage. ISBN 9003672369.
Bij bezoek aan het consultatie- of kleuterbureau informeren bij medewerkers. Zij zien veel jonge kinderen en kunnen vertellen of de ontwikkeling van een kind achterloopt, ongeveer gemiddeld verloopt of sneller gaat.

Testen en herkenning

Testen op jonge leeftijd zegt nog niet zoveel, pas rond 6-jarige leeftijd is dit beter mogelijk. Bovendien geeft een test geen kant en klare oplossingen om met een kind om te gaan. Als volwassen denken aan een ontwikkelingsvoorsprong bij een kind is het zeker van belang zich te gaan verdiepen in de herkenning.
Het artikel Herkenning op school gaat over de verschillende manieren waarop leerkrachten een ontwikkelingsvoorsprong kunnen herkennen bij kinderen die de basisschool binnenkomen.

Niet blijven steken in herkenning

Blijf echter niet steken in herkenning, maar speel in op wat het kind aangeeft zodat het zich op de eigen manier en in het eigen tempo verder kan ontwikkelen. Thuis kunnen ouders dat doen door speelgoed aan te bieden dat aansluit bij die ontwikkeling. Leerkrachten en ouders kunnen suggesties vinden in de brochure Een hoogbegaafd kind in de klas, die in Januari 2000 door de Vereniging voor Openbaar Onderwijs(VOO) is uitgebracht of in mijn brochure Hoogbegaafde kinderen in hun eerste levensjaren.

Zie ook artikel dat in 1997 in VTO - Nieuwsbrief heeft gestaan.(VTO:VroegTijdige Opsporing van ontwikkelingsstoornissen door jeugdzorg/ggz).