Communicatietips voor ouders en school

Dini van den Heuvel

De start van een nieuwe schooljaar is een mooie gelegenheid om aandacht te besteden aan de communicatie tussen ouders van hoogbegaafde kinderen en school. Want een goede communicatie is van groot belang voor zowel ouders als leerkrachten. Zij hebben immers een gezamenlijke zorg: de begeleiding van kinderen.

Voor een goede communicatie is het nodig dat betrokkenen over dezelfde informatie beschikken anders kunnen er allerlei onbedoelde misverstanden ontstaan zoals blijkt uit onderstaande voorbeelden. Na de beschrijving van de misverstanden komen er wat tips aan bod om de communicatie tussen ouders en school te verbeteren.

Verrijking voor hoogbegaafden

Versnelling, een klas overslaan en/of lesstof indikken komt meestal slechts gedeeltelijke tegemoet aan de behoeften en mogelijkheden van hoogbegaafde kinderen. Versnelling zal daarom aangevuld moeten worden, hand in hand moeten gaan, met verrijking van lesstof.

Verder is het van belang dat de verrijking zoals die in praktijk aan hoogbegaafde kinderen wordt aangeboden op scholen en in verrijkingklassen ook echt de naam 'verrijking voor hoogbegaafden'mag hebben. Om allerlei redenen is dit soms arbitrair.

Volgens wetenschappers heeft de term hoogbegaafd betrekking op 2% van de kinderen. Maar soms gaat men uit van andere percentages. Het zou dan gaan om 10% van de kinderen en laatst zag ik in een krantenartikel zelfs 15 % staan.
In eerste instantie vond ik dat merkwaardig. Maar pratend met mensen uit het onderwijs kwam ik er achter dat er ook voor de begaafde kinderen behoefte bestaat aan betere methodes en materialen. Wel waren deze personen het met me eens dat het onverstandig is om zomaar aan te nemen dat lesstof die goed is voor begaafden met wat aanvulling ook aansluit bij de mogelijkheden van hoogbegaafden. Want voor deze laatste leerlingen is het niet voldoende om de lesstof gewoon wat aan te vullen. Uit onderzoek is immers al lang bekend dat zij niet alleen sneller leren maar zich ook op een andere manier kennis eigen maken.

Scholen die verrijking aanbieden voor hoogbegaafde leerlingen en daarvoor lesstof en materialen gebruiken die ontwikkeld zijn voor de mogelijkheden van de 10% tot 15% beste leerlingen van de groep moeten er dus niet van staan te kijken dat hoogbegaafden met deze verrijking niet aan hun trekken komen. En dat daardoor ook de communicatie tussen school en ouders danig verstoord kan raken eenvoudigweg omdat het begrip 'verrijking' te algemeen gebruikt wordt.

Opleiding van leerkrachten

Voor de communicatie tussen ouders van hoogbegaafde kinderen en leerkrachten is het ook van belang dat ouders ervan op de hoogte zijn dat momenteel hoogbegaafdheid nog geen verplichte lesstof is op Pedagogische Academies (PABO's) en Lerarenopleidingen en daar dus niet structureel en met de nodige nuances aan bod komt. Ook vindt bijscholing enkel op vrijwillige basis plaats en vaak slechts tijdens enkele dagdelen per jaar. Als ouders dit weten kunnen zij in de communicatie met de leerkracht van hun kind met dit gegeven rekening houden en overwegen hoe zij betreffende leerkracht attent kunnen maken op informatie over hoogbegaafdheid waarover zij als ouder beschikken.

Te vaak hoor ik nog, dat ouders schromen om dit te doen omdat zij bang zijn dat leerkrachten hen dit niet in dank af zullen nemen. Of erger nog dat het hen afgeraden wordt om dat het anders er op zou kunnen lijken dat je als ouder 'op de stoel' van de school of leerkracht wilt gaan zitten.

Ik ben echter van mening dat juist ouders en degenen die hen dit adviseren een kans missen als zij de aanwezige kennis en ervaring niet gebruiken om de mogelijkheden van het onderwijs beter bij de behoeften van het eigen kind, of bij hoogbegaafde kinderen in het algemeen, aan te laten sluiten. Het is toch onbegrijpelijk dat we onder het mom van: 'we moeten er zeker voor zorgen dat we niet op de stoel van het onderwijs gaan zitten' kinderen laten verkommeren. Terwijl er met gewoon volwassen gedrag en communicatie van ouders en leerkrachten een betere leeromgeving voor hoogbegaafden te creëren is.

Enkele tips om communicatie tussen ouders en school positief te laten verlopen.

Na deze voorbeelden van zaken die misverstanden kunnen veroorzaken in de communicatie tussen ouders en leerkrachten enkele tips om de communicatie te verbeteren:

• Stel je als ouder op de hoogte van het beleid met betrekking tot hoogbegaafdheid dat de school van je kind voert. Wat staat erover in hun schoolgids, voor welke kinderen hebben zij verrijkingsmogelijkheden, welke lesmaterialen gebruiken zij voor hen en waarom hebben zij voor deze materialen gekozen. Wie is er binnen de school verantwoordelijk voor het beleid, wie coördineert in de praktijk het beleid en hoe gaan de verschillende groeps- of vakleerkrachten ermee om. En op wie kan de school een beroep doen voor begeleiding en bijscholing als zij zelf nog niet voldoende zijn toegerust?
• Blijven er na het lezen van de Schoolgids nog vragen over, formuleer die voor jezelf, zet ze op papier. Vraag een gesprek aan op school en geef enkele dagen voor de afspraak je vragen aan degene(n) met wie het gesprek plaatsvindt, zodat zij zich kunnen voorbereiden. Zo’n voorbereiding zorgt ervoor dat zowel bij ouders als leerkrachten de ergste emoties ervan af zijn en dit kan het gesprek alleen maar ten goede komen.
• Is na het lezen van de Schoolgids het beleid van de school duidelijk, maar heb je nog  specifieke vragen met betrekking tot de begeleiding van je kind is het goed op dezelfde manier tewerk te gaan. Formuleer wat je wilt weten, zet het op papier en geef het voor het gesprek af op school zodat ook zij de tijd hebben om zich voor te bereiden.
• Formuleer het onderwerp dat je wilt bespreken concreet. Gebruik zo weinig mogelijk algemene termen maar noem voorbeelden en feiten. Een opmerking als onze dochter is hoogbegaafde en zij verveelt zich tijdens de rekenles zet minder zode aan de dijk dan bijvoorbeeld onze dochter vertelde gister welke rekensommetjes ze heeft gemaakt en dat die bijna allemaal hetzelfde waren als vorige week, maar dan omgekeerd.
• Begin het gesprek met luisteren naar wat de leerkrachten vinden van je kind en hoe ze gedacht hadden op je vragen in te gaan. Dit geeft al veel informatie en stelt je als ouder nog beter in staat aan te sluiten bij wat zij als mogelijkheden zien.
• Heb je andere suggesties of nieuwe informatie kom dan met concrete voorstellen en check bij de leerkrachten af wat zij hiervan vinden, wat volgens hen wel en niet haalbaar is en of zij nog andere ideeën hebben.
• Als je niet tot overeenstemming kunt komen. Zoek dan samen deeloplossingen die wel binnen redelijke tijd zichtbaar resultaat opleveren.
• Spreek af dat je een verslag maakt van het gesprek om te bevestigen dat je begrepen hebt wat afgesproken is. Prik een datum voor een vervolggesprek om het resultaat te evalueren, wacht hiermee niet tot een volgend incident.
• Soms werken deze gesprekken niet, dan is de tijd gekomen om je energie te gaan gebruiken om een andere school te zoeken. Realiseer je daarbij wel, dat omgaan met hoogbegaafdheid nog overal in het onderwijs in de kinderschoenen staat, maar ook dat er wel degelijk verschillen tussen scholen bestaan. Oriënteer je dus goed voordat je de overstap maakt.

Voor meer over communicatie ga naar communicatie en naar tips