Coachen van hoogbegaafde kinderen en misdiagnoses.

Dini van den Heuvel

Tijdens de Zomer Academie "Hoogbegaafd en Talentontwikkeling" die van 9 tot 13 juli 2008 te Deventer is gehouden, was het thema van de ochtendbijeenkomst op 10 juli 2008: coaching van hoogbegaafde kinderen en misdiagnoses die daarbij soms plaatsvinden.
De deelnemers op deze ochtend waren afkomstig uit het onderwijs en de hulpverlening. Zij waren als coach werkzaam of willen dit in de toekomst (meer) gaan doen.

Kennis over hoogbegaafdheid

In deze bijeenkomst kwam aan de orde dat een coach goed op de hoogte moet zijn van de mogelijkheden en beperkingen van hoogbegaafden en van de verschillende opvattingen en modellen die er bestaan over hoogbegaafdheid. Ook is het van belang dat een coach zich realiseert dat de kennis over hoogbegaafdheid nog steeds in ontwikkeling is en dat opvattingen en modellen nog voortdurend bijgesteld en aangevuld worden.
Deze kennis van hoogbegaafdheid is noodzakelijk om misdiagnoses te voorkomen. Want een belangrijke oorzaak van misdiagnoses is gebrek aan kennis over hoogbegaafdheid bij leerkrachten en hulpverleners. Over ADHD, autisme, aan autisme verwante stoornissen (ASS) en dyslexie is bij hen vaak meer bekend.
Deze onbekendheid met hoogbegaafdheid kan er toe leiden dat leerkrachten en hulpverleners bij voor hen onverklaarbaar gedrag van een kind eerder denken aan andere oorzaken dan aan hoogbegaafdheid. En het gevolg hiervan is dat de coaching die op zo'n misdiagnose is gebaseerd niet tot de verwachtte resultaten leidt.
Na allerlei voorbeelden over misdiagnoses en de eventuele gevolgen hiervan kwam ook nog aan de orde dat labelen ook voordelen kan hebben. Zaken kunnen duidelijker worden en coaching kan beter afgestemd worden op wat een kind aangeeft. Diagnosticeren zou eigenlijk niet een eenmalige aangelegenheid moeten zijn, maar een continu proces waarbij de coach zich steeds, in goed overleg met het betreffende kind, blijft afvragen of ze samen op de goede weg zijn.

Communicatie

Omdat bij coachen communicatie een grote plaats inneemt is daar in het tweede deel van de ochtend uitgebreid bij stil gestaan. De oogst van deze gedachtewisseling was dat een coach goed moet kunnen luisteren, het kind serieus neemt, bij twijfel om verduidelijking vraagt en eigen interpretaties zoveel mogelijk achterwege laat.
Hoogbegaafde kinderen zijn al op heel jonge leeftijd in staat om onder woorden te brengen wat ze bedoelen. Daarvoor is het wel noodzakelijk dat de coach veiligheid en vertrouwen creëert en uitgaat van een gelijkwaardige relatie met het kind. Coaches zullen hun eigen waarden en normen ook ter discussie moeten durven/kunnen stellen.

De coach en de werkomgeving

Omdat voor een coach de eigen werkomgeving van belang is hebben we ook aandacht besteed aan de manier waarop je als interne begeleider of als docent met hoogbegaafdheid in je takenpakket medeteamleden en/of de rector of directeur van je school (beter) kunt interesseren voor hoogbegaafdheid. Vooral tips over en weer van de deelnemers werden met enthousiasme gegeven en ontvangen.
In het verlengde hiervan bespraken we ook nog, dat kinderen coachen ook heel goed in een groep met gelijkgestemden kan plaatsvinden bijvoorbeeld in een plusklas.
Juist in zulke groepen kunnen de kinderen veel van elkaar leren. Maar dan moet er binnen die groepen wel meer aandacht zijn voor onderlinge verhouden en voor de vragen die kinderen hierover hebben als voor 'schoolse' lessen.
Na een evaluatie waarbij iedere deelnemer kort vertelde wat voor haar of hem de voornaamste opbrengst van die ochtendbijeenkomst was geweest zijn we gaan lunchen.

Samenvatting

Samengevat komt het erop neer, dat bij het voorkomen van misdiagnoses bij coaching van hoogbegaafde kinderen, kennis over hoogbegaafdheid van groot belang is. Ook is het voor coaches een aanrader om bij twijfel tussen verschillende diagnoses uit te gaan van de meest positieve diagnose: hoogbegaafdheid. En bij dubbeldiagnoses die af en toe ook voorkomen bij hoogbegaafden is het zaak dat leerkrachten en hulpverleners aan beide diagnoses evenveel gewicht toe kennen bij de coaching.

Voor meer over kennis met betrekking tot hoogbegaafdheid klik door naar de boekbespreking van het boek van Prof.dr.Tessa Kieboom: Hoogbegaafd, Als je kind (g)een Einstein is.

Lees ook als bijlage: het artikel over Howard. Hoogbegaafdheid en ADHD. Vertaling van een artikel van Prof. James Webb, Amerikaans deskundige hoogbegaafdheid.

Juli 2008
Dini van den Heuvel