Omgaan met verantwoordelijkheidDini van den HeuvelIn mijn vorig stukje heb ik vanuit enkele voorbeelden uit de praktijk beschreven hoe ouders om kunnen gaan met regels. Deze keer wil ik aandacht vragen voor het omgaan met verantwoordelijkheid. Het is immers de bedoeling dat de verantwoordelijkheid van ouders binnen een opvoedingsrelatie afneemt en de eigen verantwoordelijkheid van kinderen groter wordt. Zodat een kind als het volwassen is zelf verantwoordelijk is en kan zijn voor de eigen keuzes en voor de consequenties die voortvloeien uit die keuzes. Dit geldt natuurlijk ook voor het opvoeden van hoogbegaafde kinderen. Zij hebben ook behoefte aan volwassenen die hen op weg helpen om hun eigen verantwoordelijkheid zo goed mogelijk te leren hanteren, al zijn ze nog zo slim en op jonge leeftijd al geneigd zelfstandig te werk te willen gaan. Ook nu wil ik weer enkele vragen die ik van ouders gekregen heb gebruiken om naar de problematiek rondom deze verschuivende verantwoordelijkheid te kijken. Vragen
De ouders van deze twee kinderen vinden dat de kinderen de uiteindelijke beslissing zelf mogen nemen omdat het besluit zo ingrijpend is voor hen, speciaal met betrekking tot vriend(innet)jes die zij hebben in de huidige klas of school en omdat Stijn verder zal moeten fietsen als hij naar een andere school gaat. Ondersteunende manier van opvoeden?Dit alles klinkt wel erg ruimdenkend, niet teveel sturend en op het eerste gezicht passend in een ondersteunende manier van opvoeden maar volgens mij is het wel de moeite waard om hier eens wat uitgebreider naar te kijken. Een klas overslaan of een andere school zoeken zijn toch wel erg belangrijke zaken, daar beslis je niet zomaar voor. Ouders zullen natuurlijk in eerste instantie rekening moeten houden met de argumenten en gevoelens van hun kind en deze als heel belangrijk meenemen bij hun beslissing. Verder zullen zij zich in overleg met de betreffende school en leerkrachten, goed moeten oriënteren en de voor- en de nadelen goed overwegen voordat zij beslissen. Bovendien zullen zij zich moeten realiseren dat zij bij beslissing soms risico's moeten nemen en de verantwoordelijkheid voor die risico's zeker niet bij een kind van 8 jaar mogen leggen. Voor een jongere van 14 of 15 jaar vind ik zelfs de verantwoordelijkheid te groot. Want ik ga er toch vanuit dat ook ouders van slimme kinderen meer levenservaring hebben dan hun kinderen en dat zij deze hard nodig zullen hebben bij het zoeken en afwegen van alternatieve mogelijkheden. Ouders kunnen hun kind dus niet opzadelen met verantwoordelijkheden die het niet kan dragen eenvoudigweg omdat het veel minder de consequenties kan overzien dan volwassenen en minder mogelijkheden heeft om zich goed te oriënteren en alternatieven mogelijkheden tegen elkaar af te wegen. Soms is verder fietsen helemaal geen probleem of kan dit ondervangen worden door met de bus te gaan. Voor pubers kan het wel eens goed zijn om eens lekker uit te waaien van school naar huis ook al ziet de betrokken jongere het in eerste instantie niet zo zitten. Tenslotte doen ouders er ook goed aan zich te realiseren dat ze zelf, ook na een klas overslaan of naar een andere school gaan, de hoofd- en eindverantwoordelijken blijven. Zij kunnen natuurlijk niet, als het niet goed uitpakt tegen hun kind zeggen: "Eigen schuld ............ enz." ConclusieIn beide gevallen doen ouders er dus goed aan samen met hun kind en de school naar een oplossing te zoeken en zich daarbij niet af te laten schrikken door al te negatieve verhalen. Uit eigen ervaring, zowel van mezelf als van onze zoon, weet ik dat niet het overslaan van een klas het probleem is, maar hoe ouders, leerkrachten, medeleerlingen en anderen met het fenomeen omgaan. Voor hoogbegaafde kinderen is het soms nodig om naast verbreding, verrijking en verdieping te kiezen voor versnelling. Zie ook het artikel Omgaan met regels en mijn brochure over Opvoeden |