Misverstanden rond sociale en emotionele ontwikkeling

Dini van den Heuvel

Voor hoogbegaafde kinderen is het van belang dat de ontwikkeling van hun goede verstand hand in hand gaat met de ontwikkeling van hun sociale en emotionele mogelijkheden. Zij moeten de kans krijgen om uit te groeien tot evenwichtige volwassenen, die vanuit een reëel zelfbeeld relaties aan kunnen gaan en op een zelf gekozen plek in de maatschappij kunnen leven en werken.

Bij de ontwikkeling van hun sociale en emotionele mogelijkheden hebben kinderen begeleiding nodig. Begeleiding van ouders, leerkrachten en andere volwassenen die ervan op de hoogte zijn hoe de sociale en emotionele ontwikkeling in grote lijnen verloopt. Maar ook van volwassenen die zich realiseren dat bij dit leerproces de omgang met andere kinderen en het voorbeeld en de houding van de volwassenen in de omgeving de belangrijkste leermiddelen zijn. Dit geldt overigens voor alle kinderen.

Voor hoogbegaafde kinderen komt hier nog bij dat zij anders functioneren dan de meeste van hun leeftijdgenoten. Zij willen op een andere manier leren, zij zijn gevoelig voor zaken die aan andere kinderen van dezelfde leeftijd voorbij gaan en zij komen bij het spelen dikwijls onbegrip tegen van leeftijdgenoten, die zich anders en niet zo snel ontwikkelen.

Vragen

Leerkrachten en ouders die (beter) in willen spelen op de sociale en emotionele ontwikkeling van hoogbegaafde kinderen zouden zich met het bovenstaande in het achterhoofd het volgende af kunnen vragen:

• Is de leeftijdsgroep wel zo'n "natuurlijk milieu" voor de sociale en emotionele ontwikkeling als we vaak geneigd zijn om te denken? Of geldt hier de wet van de jungle en laten we dat als verantwoordelijke volwassenen te gemakkelijk gebeuren?


• Vragen we ons voldoende af welke behoeften een hoogbegaafd kind zelf heeft? Of staan we snel klaar met algemene adviezen en willen we het kind iets leren waar het geen behoefte aan heeft?


• Realiseren we ons dat het niet werkt om de verstandelijke ontwikkeling niet verder te stimuleren en de tijd die overblijft te steken in de sociale en emotionele ontwikkeling.


• Hoe leren we hoogbegaafde kinderen zich uit te drukken op een manier die andere kinderen begrijpen zodat ze hun spreekbeurt kunnen houden over bijvoorbeeld open mijnbouw in plaats van over een konijn?


• Leggen we de gevoeligheid van deze kinderen niet te snel uit als niet weerbaar in plaats van hun gevoelens serieus te nemen en hen te leren ze onder woorden te brengen en ermee om te gaan?


• Hoe waarderen we de prestaties van een hoogbegaafde kind zodat ze een vanzelfsprekend onderdeel worden van wat er in een groep gebeurt?


• Staan we erbij stil dat samenwerken inspanning vraagt van alle partijen en niet alleen aanpassing van de enkeling, in dit geval het hoogbegaafde kind.


• Hoeveel mag een hoogbegaafd kind anders zijn en hoe ondersteunen we het kind bij het anderszijn als de groepsdruk te groot is? Zijn er binnen school contacten met ontwikkelingsgelijken mogelijk?

Meer over deze onderwerpen

Tot zover deze suggesties om eens stil te staan bij deze zaken.
In mijn brochures:

• Hoogbegaafde kinderen en hun sociale en emotionele ontwikkeling
• Voor leerkrachten - over hoogbegaafde kinderen

vindt u meer over deze onderwerpen.

Dini van den Heuvel
November 2000